Gdy przyszła godzina próby, we wrześniu 1939 roku, wielu byłych żołnierzy Ukraińskiej Republiki Ludowej, choć nie miało takiego obowiązku, z własnej woli stanęło do walki przeciwko hitlerowskiemu i sowieckiemu najeźdźcy. Walczyli obok zmobilizowanych żołnierzy narodowości ukraińskiej, będących obywatelami II Rzeczypospolitej. Badacze polscy szacują, że w kampanii wrześniowej w szeregach Wojska Polskiego biło się 150-200 tys. Ukraińców, zginęło zaś ok. 7800. Na przykład w walkach na Polesiu śmiercią bohaterską poległ były płk URL, oficer kontraktowy WP, mjr Iwan Zwaryczuk. w polskiej wojnie obronnej walczyli także synowie byłych ukraińskich emigrantów, absolwenci polskich szkół oficerskich, np. lotnicy: kpt. Jerzy Salski, kpt. Michał Oparenko oraz mjr Sergiusz Nahnybida. Prawie 17 tys. Ukraińców, żołnierzy Wojska Polskiego, odniosło rany, ok. 100 tys. dostało się do niemieckiej niewoli, a po zdradzieckiej, uzgodnionej z Hitlerem napaści na Polskę Stalina prawie 30 tys. znalazło się w niewoli sowieckiej. Wśród tych ostatnich był m.in. naczelny prawosławny kapelan WP ks. płk Szymon Fedoreńko. Został zamordowany przez NKWD w Katyniu. Warto dodać, że dwaj jego synowie, Wiaczesław i Orest, podchorążowie Armii Krajowej, walczyli i zginęli w powstaniu warszawskim, trzeci zaś syn, Aleksander, jako pilot polskiego dywizjonu poległ w obronie Wielkiej Brytanii. Wiadomo także, że w powstaniu warszawskim zginął kpt. (były sotnik URL) Iwan Mytrus-Wyhowski.

Wielu ukraińskich żołnierzy walczących w różnych oddziałach Wojska Polskiego w czasie II wojny światowej otrzymało za męstwo najwyższe polskie odznaczenia. Ordery Virtuti Militari oprócz gen. Pawła Szandruka, dowodzącego wojskami polskimi w bitwie pod Łabuniami w zastępstwie chorego dowódcy, otrzymali kpr. Konstanty Kasianczuk, a pośmiertnie szeregowcy: Konstanty Beniuk i Bazyli Nazaruk. Krzyże Walecznych nadano Wasylowi Małaniukowi i Wasylowi Motlukowi. Za męstwo w obronie Warszawy odznaczono byłych oficerów URL: ppłk. Mychajła Pikulskiego i płk. Pawła Bazylewskiego. Ten ostatni, aresztowany w 1939 roku przez NKWD, został zesłany na Syberię. Zdołał jednak dostać się do armii gen. Władysława Andersa i walczył w 2 Korpusie WP (po zakończeniu wojny został przez ukraiński rząd emigracyjny awansowany do stopnia generała). Warto pamiętać, że obok polskich towarzyszy broni spoczywają oni na wielu cmentarzach Polski i Europy, w tym również na nekropoliach na Monte Cassino, w Loreto, a także w miejscach kaźni w Katyniu, Charkowie i Miednoje.